თუ ეძებთ სიყვარულს, ეწვიეთ საქართველოს! (სიყვარული აქცენტით)

http://www.geocinema.org.ge/index.php?pg_id=6&id=13566994424018&lang=1

 ეს ჩანაწერი ალბათ ძალიან მოკლე გამომივა. თეორიულად შესაძლებელია, მაგრამ არ ვარ განწყობაზე,  ღრმააზროვნად ვიმსჯელო სარეკლამო  ბუკლეტზე, თანაც დროში გაწელილსა და საკმაოდ მოსაწყენზე.  კარგი მსახიობების  და ცნობილი სახეების შესაშური სიუხვე და ემოციური მუხტის საოცარი სიმწირე; „ჰოპ–ჰოპ–ჰოპ–გადავირბინეთ–სიუჟეტზე“ ტიპის რეჟისურა და ასევე „შემოვირბინეთ საქართველოს“ ტიპის რეკლამა; გაგრძელება მგონი არ ღირს, თორემ უფრო მწარე ეპითეტებიც მომისწრებს.

ერთი კია, ფილმმა კიდევ უფრო განმიმტკიცა აზრი, რომ სარეკლამო, სააგიტაციო, პროპაგანდისტული – ნებისმიერი შეკვეთილი ფილმი შესანიშნავი  ტესტია  ნიჭისა და პროფესიონალიზმის თვალნათლივ წარმოჩენისთვის.

ჰო, კიდევ, პოპკორნი მავიწყდებოდა. ამ შემთხვევაში ის  მეტად საჭირო კომპონენტია,  რომელიც ფილმს  მეტ–ნაკლებად მისაღებს გახდის.  თუმცა ეს კინოთეატრში,  სახლის პირობებში კი შესაძლოა უფრო მძლავრი მხარდაჭერაც     აღმოჩნდეს აუცილებელი.

ფესტივალის დღიურები. დღე მეორე (გაგრძელება)

ფესტივალის დღიურები. დღე მეორე (გაგრძელება)

ისევ დოკუმენტური კინო – ამჯერად,  წლევანდელი სრულმეტრაჟიანი ფილმების კონკურსის ჟიურის თავმჯდომარის, ირანელი რეჟისორის მოჰსენ მახმალბაფის ფილმი „გამარჯობა, კინო!” (Salaam cinema!).  ის კინემატოგრაფის 100 წლის იუბილესთვის არის გადაღებული და 1995 წელს აჩვენეს კანის ფესტივალზე. შესაბამისად, ფილმი  სიყვარულის ახსნაა კინემატოგრაფისათვის. განსაკუთრებით შთამბეჭდავია პირველი ეპიზოდი:  სტუდიის წინ შეკრებილი ადამიანების უსასრულო რიგი. რეჟისორის საგაზეთო განცხადებას   კასტინგის შესახებ ათასობით ირანელი გამოეხმაურა. ისინი შტურმით იღებენ კინოსტუდიის ჭიშკარს, რათა აისრულონ ოცნება – ითამაშონ კამერის წინ.   და აი,  პრეტენდენტები  რეჟისორის და კამერის პირისპირ  რჩებიან.   ამ ოცნების სახელით ისინი  მზად არიან იცინონ, იტირონ, იმღერონ და ზოგადად შეასრულონ  (ან ვერ შეასრულონ)  რეჟისორის ნებისმიერი ბრძანება. „სინემა ვერიტეს“ პრინციპით გადაღებული ფილმი ეკრანზე მოხვედრის წყურვილით შეპყრობილი ადამიანების უშუალო რეაქციებს, ემოციებს აფიქსირებს, ეს კი ყოველთვის საინტერესოა.

ფილმს   მასტერკლასი მოსდევს. დარბაზში ძირითადად ახალგაზრდა სახეებია და რეჟისორიც კონკრეტულ პროფესიულ საკითხებს ეხება: ორი კამერის უპირატესობა, 180⁰–ის წესი, კადრი–რეაქცია და მისი მნიშვნელობა, მსახიობებთან მუშაობის პირადი გამოცდილების საფუძველზე ჩამოყალიბებული პრინციპები... არსებითად, ამაში არაფერი ახალი და განსაკუთრებული არ უნდა ყოფილიყო დამწყები კინემატოგრაფისტისთვისაც კი, მაგრამ მსოფლიოში აღიარებული რეჟისორისგან მოსმენილი და პირადი გამოცდილებით გამდიდრებული, სულ სხვა ღირებულებას იძენს. სწორედ ამის გამო, ცოტა არ იყოს შემაშფოთა ლექციის პირველმა ნაწილმა.

მახმალბაფმა გაიხსენა    თავისი ახალგაზრდობის გამოცდილება, რომელმაც იგავივით გაიჟღერა: ციხეში ჩვიდმეტი წლის მოხვდა და თავის ამხანაგებთან ერთად დაინტერესდა კინოთი. დაახლოებით ათამდე იყვნენ. ორიოდ წელიწადში  ნაწილმა, მათ შორის მახმალბაფმაც, პრაქტიკაზე გადასვლა გადაწყვიტა; დანარჩენებმა კი ჩათვალეს, რომ მათ ჯერ საკმარისი ცოდნა არ ჰქონდათ ამისთვის და გააგრძელეს სწავლა; მათ დიდი ცოდნა დააგროვეს, მაგრამ არასდროს არაფერი აღარ გადაუღიათ – ისინი კრიტიკოსები გახდნენ. მორალი: თუ რაღაცის გაკეთება გინდა, უნდა გაბედო და დაიწყო; როცა ბევრი იცი, პერფექციონისტი ხდები, ეს დეპრესიაში გაგდებს და ვეღარაფერს აკეთებ.

ზოგადად აზრი თითქოს სწორია, მაგრამ ქართველი სტუდენტებისთვის რაღაც არ შემიმჩნევია ზედმეტი ცოდნა, პერფექციონიზმი და გაბედულების არქონა. უფრო –პირიქით. ამიტომ  კარგი იქნება, თუ ქართველი ახალგაზრდები მაინცდამაინც არ ჩაეჭიდებიან ცნობილი რეჟისორის ამ მოწოდებას და დროშად  არ ააფრიალებენ.

ახლა კი მხატვრული კინო.

სრულმეტრაჟიანი ფილმების კონკურსის მონაწილე ქართული ფილმის  ჩვენებამ „ამირანის“ დიდ დარბაზში ანშლაგით ჩაიარა. ანშლაგი შეეხო არ მხოლოდ თავად დარბაზს, არამედ გასავლელებსაც –  შუქის ჩაქრობის შემდეგ გავლას მხოლოდ ცოცხალ სხეულებზე თუ მოახერხებდით. ეს არც არის გასაკვირი: რუსუდან ჭყონიას ფილმის „გაიღიმეთ“  საქართველოში ჩვენებას მასზე სხვადასხვა ფესტივალებიდან გავრცელებულმა ხმებმა ჩამოასწრო. ეს ხმები კი ერთხმად ირწმუნებოდნენ, რომ ფილმის ნახვა ღირდა.

ვფიქრობ, მაყურებელი გაწბილებული არ დარჩენილა. ფილმი მართლაც კარგია,  თუმცა არა უნაკლო. ფილმის პლიუსად მიმაჩნია, რომ რეჟისორი არ აყვა ამ თემაზე გადაღებული ფილმებისთვის ბუნებრივ, გლამურისკენ მისწრაფების ცდუნებას. სილამაზის კონკურსის  ეკრანული სახე ისევე ქართულია, როგორც კულისებსმიღმა ინტრიგები და ვნებათღელვანი, ხოლო არამომაბეზრებელი ირონია აქარწყლებს შესაძლო შენიშვნების სურვილს.  

თუმცა მაინც უნდა აღვნიშნო  ჩემთვის ერთი ყველაზე დიდი ნაკლი და შეცდომა –კონკურსის ორგანიზატორის როლზე გია როინიშვილის არჩევანი,  რის გამოც ფილმის ერთ–ერთი ყველაზე საინტერესო პერსონაჟი არადამაჯერებელ და გაუგებარ ფიგურად იქცა. თუმცა ყველა სხვა დანარჩენ შემთხვევაში მსახიობებზე საყვედური ნამდვილად არ ითქმის, რაც კიდევ  უფრო მიმტკიცებს აზრს, რომ ქართულ კინოში უფრო კარგი რეჟისორების დეფიციტია, ვიდრე კარგი მსახიობების.

           ამავე დღეს მაყურებელს შეეძლო ენახა ნანი მორეტის „ჩვენ გვყავს პაპი“ (Habemus Papam, 2011). ნამდვილად მშურს იმ ხალხის, ვინც პირველად ნახა, თანაც დიდ ეკრანზე ეს შესანიშნავი ფილმი – ძალიან, სასაცილო,   ირონიული და ზოგჯერ გროტესკულიც, ამასთან ღრმად სერიოზული და სევდიანიც კი.    თუმცა ვინც ვერ მოახერხა, ნუ დაიდარდებთ – ფილმი კარგა ხანია ხელმისაწვდომია ინტერნეტით. მართალია, იშტვან საბომ თავის მასტერკლასის ერთი მონაკვეთი სპეციალურად დაუთმო ახსნა–განმარტებას, რა ცუდია ინტერნეტიდან ფილმების ჩამოქაჩვა და მეკობრეობა (რაც ყველამ ისედაც მშვენივრად  ვიცით), რომ ეს ფაქტობრივად ჩვეულებრივი პროდუქტის ქურდობაა.  მაგრამ ვინაიდან და რადგანაც დიდი ეჭვი მაქვს, ეს ფილმი ჩვენმა კმერციულმა დისტრიბუციამ როდესმე შეიძინოს, ამდენად ჩვენ პოტენციურ მყიდველებად მაინც არ მოვიაზრებით  და ვერც ვერავის დავაზარალებთ. ასე რომ,  მიაშურეთ ინტერნეტს და გახსოვდეთ, რომ როდესაც კომერციულ კინოპროდუქტს ქაჩავთ, თქვენ პოტენციური ქურდი ხართ, ხოლო თუ არტ–ჰაუზს – ამის შანსი თითქმის არ გაქვთ.

ფესტივალის დღიურები. დღე მეორე

გამოვტყდები და მიყვარს დოკუმენტური კინო, ამიტომ რადგან პარალელური პროგრამები საშუალებას მაძლევდა,  არჩევანი  გერმანულ ფილმზე „სამი სიცოცხლე: აქსელ შპრინგერი“ (რეჟ. სებასტიან დენჰარდტი, იობსტ კნიგე, მანფრედ ოლდენბურგი. 2012) შევაჩერე, მით უფრო, რომ ფილმის ობიექტიც – ლეგენდარული „ბილდის“ გამომცემელი, საინტერესოდ მეჩვენა.

მაგრამ თურმე შევცდი. ამას მაშინვე  მივხვდი, როცა ეკრანზე წარწერა „არტე“ დავინახე. ფილმი  „არტესთვის“ დამახასიათებელი ხარისხით, პროფესიულად გაკეთებული იყო, ინფორმაციაც – ძალიან საინტერესო და ბევრი ახალიც გავიგე,   მაგრამ თუმცა   სატელევიზიო  ეკრანზე ამგვარი  შემეცნებითი–საგანმანათლებლო დოკუმენტური კინოს წინააღმდეგი    სულაც არ ვარ, ფესტივალზე ცოტა სხვა ტიპის დოკუმენტალისტიკას ვანიჭებ უპირატესობას, აი, ისეთს – ჩემთვის რომ ნამდვილ დოკუმენტურად მოვიხსენიებ   და მსოფლიოში კი – შემოქმედებითს უწოდებენ (creative documentary).

სწორედ ამ ტიპის კინოს მიეკუთვნებოდა ორი ქართული ფილმი, რომლებიც „ქართული პანორამის“ პროგრამაში იყო წარმოდგენილი: „ფოცხოეწერი“  (ალექსანდრე კაკაბაძე, 2012) და „ინგლისურის მასწავლებელი“ (ნინო ორჯონიკიძე, ვანო არსენიშვილი, 2012). ერთი ტიპის, მაგრამ განსხვავებული ხარისხის.

 თუ გულწრფელი ვიქნები, პირველი უფრო შემოქმედებითი მიდგომის მცდელობა იყო, თუმცა შედეგი  – არც ისე კარგი გამოდგა. ძალზე მტკივნეული პრობლემა ცალკეულ, თუნდაც ეფექტურ სცენებად დაშლილი გამოვიდა და მოვლენების ზედაპირს ვერ გასცდა.  ფოცხოეწერის და ამ სიტყვაში გაერთიანებული პრობლემის განზოგადებული ხატის შექმნა სამწუხაროდ ვერ მოხერხდა.

ამის საპირისპიროდ, „ინგლისურის მასწავლებლის“ ავტორებმა მოახერხეს მართლაც შემოქმედებითად მისდგომოდნენ გადაღების ობიექტს. მათი გმირი იმ ასეულობით მასწავლებლიდან ერთ–ერთია,  „ასწავლე და ისწავლე“ პროექტის განსახორციელებლად მსოფლიოს ყველა კუთხიდან რომ მოიყარა თავი საქართველოში. ბრედლი სამხრეთ აფრიკიდანაა. ის  შორეულ და მისთვის სრულიად უცხო გარემოში, სამეგრელოს ერთ–ერთ სოფელში, საჯიჯაოში ჩამოდის მოწადინებული, სარგებელი მოუტანოს მისთვის უცნობ ადამიანებს, შეცვალოს რამე მათ ცხოვრებაში, თუმცა ძალიან მალე ხვდება, რომ ეს „შეუსრულებელი მისიაა“.

  

ავტორები ბრედლის თვალით გვაჩვენებენ ქართულ პროვინციას და, სხვისი არ ვიცი და, ჩემს განცდას შეძრწუნებას უფრო დავარქმევდი. არადა, თავად ფილმი, პირიქით,  იუმორის გრძნობით არის გამსჭვალული და ძალიან მშვიდი: არავითარი პედალირება, მხოლოდ ბრედლის მონოლოგები,   ყოფითი და ძალზე „ჩვეულებრივი“ კადრები, სიმპათიური ხალხი, სიმპათიური ურთიერთობები, მოსწავლეები სუფთა თვალებით  და... სრული შტილი. ნათელად ჩანს, აქ არაფერი შეცვლილა და არც შეცვლის პირი უჩანს. აქ ისევ საბჭოთა კავშირია, თანაც უძრაობის ხანის, მენტალური საბჭოთა კავშირი.  

ყველაზე კარგი ის არის, რომ ავტორებს ყოფნით გემოვნება თავი შეიკავონ მკვეთრი მესიჯებისგან და თავად მაყურებლის არჩევანზეა, ვის უთანაგრძნოს – თითქოს უწონადობის მდგომარეობაში მყოფ მოსწავლეებს, მათ აღმზრდელებს თუ სულელურ მდგომარეობაში აღმოჩენილ  ინგლისურის მასწავლებელს თავის ყურადღებით მოცულ მარტოობაში, უხილავი კედლის პირისპირ უსუსურობის განცდაში. და კიდევ მრავალი კითხვა, რომელსაც ბადებს ფილმი – თავად პროექტის შესახებ, სახელგანთქმული ქართული სტუმართმოყვარეობის და გულითადობის ირგვლივ, ქართული პროვინციის მომავალზე და ა.შ. ისევ „პასტორალი“, ამჯერად დოკუმენტური და თანაც ედუკის გარეშე.

დარჩით ჩვენთან, გაგრძელება იქნება!

ფესტივალის დღიურები. დღე პირველი

 

   დღეს, სამ დეკემბერს კინოთეატრ „ამირანში“ თბილისის რიგით მე–13 საერთაშორისო კინოფესტივალი გაიხსნა. საზეიმო ალბათ ზედმეტად ხმამაღალი სიტყვაა, რადგან თბილისის ფესტივალს არ უყვარს გადაჭარბებული   პომპეზურობა, ტრადიციულად ის საქმიან სტილს აძლევს უპირატესობას.

ასევე ტრადიციული იყო ხალხით გადაჭედილი ფოიე და ნება–ნება მსვლელობა დარბაზისკენ. მიუხედავად ორგანიზატორების წინდახედულებისა, რომელთაც გაითვალისწინეს რა ჩვენი საზოგადოების სიყვარული უშუალო ურთიერთობის მიმართ,  აშკარად ამ მიზნით გამოაცხადეს გახსნის დროდ 19.30, მყურებლის მოტყუება მაინც არ მოხერხდა. არც ეს ნახევარი საათი აღმოჩნდა საკმარისი და გახსნის ცერემონიაც ტრადიციულად რვასაათსგადაცილებულს დაიწყო.

ტრადიციული იყო დარბაზის შემადგენლობაც – მის საკმაოდ დიდ  ნაწილს (შეიძლება უდიდესსაც)  შეადგენდა ხალხი, რომელიც, რომ არა მოსაწვევი, არც იფიქრებდა ამ ფილმის ნახვას და რომელთაც   შემდგომ დღეებში   თვალსაც ვეღარ მოკრავთ  საფესტივალო დარბაზებში, შეიძლება ისევ – დახურვაზე, ან სულაც – მომავალ გახსნაზე.

არ ვიცი, მოეწონათ თუ არა მათ გახსნის ფილმი, თუმცა დარბაზი არავის დაუტოვებია – 74 წლის უნგრელი რეჟისორის იშტვან საბოს თხოვნის  შესაბამისად, მათ უშურველად გაიღეს თავისი სიცოცხლის საათნახევარი   მისი ახალი ნამუშევრისთვის  – „კარი“ ჰელენ მირენით მთავარ როლში.

დედოფლის როლიდან ჯიუტი და უცნაური შინამოსამსახურის როლზე – შთამბეჭდავი ნახტომია, თუმცა არც ისეთი შთამბეჭდავი, რადგან, მიუხედავად სოციალური როლისა, მსახიობის პერსონაჟი აქაც საკმარისზე მეტად დედოფლურად გამოიყურება. საინტერესოა, რომ  რეჟისორის აღიარებით, ის ამ როლის იდეალურ შემსრულებლად    ნონა მორდიუკოვას  ხედავდა. სამწუხაროდ, მორდიუკოვა ცოცხალი აღარ არის და ჩვენ ვეღარასდროს გავიგებთ, რას შესძენდა მისი ფაქტურა და ტემპერამენტი ფილმს.

  ფესტივალი გაიხსნა. ხვალიდან სადაგი დღეები იწყება. ის კი, როგორც ჩანს,   წინა წლებთან შედარებით  გაცილებით მასშტაბური და მრავალფეროვანი იქნება. თითქოს გასული წლის უკონკურსო ფესტივალის ასანაზღაურებლად  ტრადიციულ სრულმეტრაჟიანი ფილმების საერთაშორისო კონკურსს მოკლემეტრაჟიანი მხატვრული ფილმების კონკურსიც დაემატა; უკვე ჩვეულ „ევროპული კინოს ფორუმთან“,  ქართულ პანორამასთან და  მრავალფეროვან სპეციალურ ჩვენებებთან  ერთად „არტე საფრანგეთი“ და „არტე გერმანია“ დოკუმენტურ ფილმებს გვთავაზობს, „მაჰმალბაფის კინოს სახლი“  – მათი კინოოჯახის სხვადასხვა წარმომადგენლების ოთხ ფილმს, შოთა რუსთაველის თეატრისა და კინოს უნივერსიტეტი –  სტუდენტურ ფილმებს, ფესტივალი „თოფუზი“ – ანიმაციურ  კინონაწარმოებებს, გოეთეს ინსტიტუტისა და ფრანგული კულტურის ცენტრის ერთობლივი პროგრამა – კლასიკურ კინოსურათებს, სექცია „ფილმები საზღვრებს გარეშე“ – ახლო მეზობლების ბოლო წლების ნამუშევრებს, ფესტივალის საპატიო სტუმარი ჯანკარლო ჯანინი  – თავის ოთხ ფილმს; და კიდევ მასტერკლასები, შეხვედრები და დისკუსიები რეჟისორებთან, თითქმის ყოველი ფილმის შემდეგ.

 მართალი გითხრათ, ჩამოთვლითაც კი დავიღალე. ასე რომ, ჩაუსხედით ფესტივალის პროგრამას, შეეცადეთ გააკეთოთ კარგი არჩევანი და, რაც მთავარია, ძალიან არ დაიღალოთ „ამირანსა“ და „რუსთაველს“ შორის სირბილით.